Một số quy định nổi bật của Luật Thi hành án hình sự năm 2019

Cập nhật: Thứ tư, 30/10/2019

     Ngày 14/6/2019, tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XIV đã chính thức thông qua Luật Thi hành án hình sự với 91,53% số đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành.

     Luật Thi hành án hình sự năm 2019 gồm 16 chương 207 điều quy định: nguyên tắc, trình tự, thủ tục, tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, người có thẩm quyền trong thi hành bản án, thi hành án phạt tù, tử hình, án treo, cảnh cáo, cải tạo không giam giữ; biện pháp tư pháp; thi hành án với pháp nhân thương mại; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong thi hành án hình sự... Luật sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2020.

Sau đây là một số quy định nổi bật của Luật Thi hành án hình sự năm 2019:

     1. Bổ sung thêm quyền và nghĩa vụ của phạm nhân

     Đây là điểm hoàn toàn mới trong Luật Thi hành án hình sự 2019. Theo đó, phạm nhân có quyền quy định tại Điều 27 như: được đề nghị xét đặc xá, bồi thường thiệt hại, hưởng chế độ, chính sách về bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật; được tự mình hoặc thông qua người đại diện để thực hiện giao dịch dân sự theo quy định của pháp luật…

     Đặc biệt quy định cho phép phạm nhân được tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện trong thời gian chấp hành án theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội thể hiện chính sách nhân đạo của Nhà nước, đây cũng là giải pháp bảo đảm an sinh xã hội cho người bị kết án tù, nhất là đối với những phạm nhân đã có thời gian tham gia đóng bảo hiểm xã hội. Bên cạnh đó, Điều 27 cũng quy định các nghĩa vụ của phạm nhân.

     2. Phải kiểm tra thân thể phạm nhân trước khi đưa vào buồng giam

     Khi có đầy đủ hồ sơ theo quy định, trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện phải tiếp nhận người chấp hành án phạt tù. Khi tiếp nhận, các cơ quan này phải có trách nhiệm kiểm tra thông tin, tổ chức khám sức khỏe cho người chấp hành án phạt tù và trẻ em dưới 36 tháng tuổi theo mẹ vào trại giam (nếu có). Đặc biệt, phải kiểm tra cơ thể của người chấp hành hình phạt tù để xử lý đồ vật mang theo trước khi đưa vào buồng giam, không được đưa vào nơi chấp hành án đồ vật thuộc danh mục cấm theo quy định tại Khoản 3 Điều 28.

     Đặc biệt việc kiểm tra thân thể nam giới do cán bộ nam thực hiện, thân thể nữ giới do cán bộ nữ thực hiện và phải kiểm tra tại nơi kín đáo.

     3. Người đồng tính được bố trí buồng giam riêng

     Luật Thi hành án hình sự năm 2010 chỉ quy định có 06 đối tượng được giam giữ riêng: Phạm nhân nữ; phạm nhân là người dưới 18 tuổi; phạm nhân là người nước ngoài; phạm nhân là người mắc bệnh truyền nhiễm nhóm A; phạm nhân có dấu hiệu bị bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình trong thời gian chờ quyết định của Tòa án; phạm nhân thường xuyên vi phạm nội quy cơ sở giam giữ phạm nhân. Nay từ 01/01/2020, Luật mới đã bổ sung thêm 02 đối tượng nữa: Phạm nhân có con dưới 36 tháng tuổi theo mẹ vào trại giam; phạm nhân là người đồng tính, người chuyển đổi giới tính, người chưa xác định rõ giới tính. Như vậy, hiện tại theo quy định có tổng cộng 08 đối tượng có thể được giam giữ riêng quy định tại Điều 30 của Luật.

     4. Người bị bệnh nặng phải trưng cầu giám định y khoa

     Tại Khoản 5 Điều 37 quy định người được tạm đình chỉ có dấu hiệu nghi mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác làm mất khả năng nhận thức sẽ được đề nghị trưng cầu giám định pháp y tâm thần.

     Trường hợp kết quả giám định xác định người được tạm đình chỉ chấp hành án đã phục hồi sức khỏe thì đưa người đó đến nơi chấp hành án và thông báo cho Tòa án đã ra quyết định tạm đình chỉ. Trường hợp kết quả giám định xác định người đó mắc bệnh tâm thần, bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi thì đề nghị Tòa án đã ra quyết định thi hành án để ra quyết định hủy quyết định tạm đình chỉ và áp dụng biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh. Kinh phí thực hiện giám định sẽ do Cơ quan thi hành án hình sự công an cấp tỉnh, cấp quân khu chi trả.

     5. Phạm nhân được nhận tiền qua đường bưu điện

     Theo quy định tại Khoản 4 Điều 52 Luật Thi hành án hình sự năm 2019: “Phạm nhân được nhận quà là tiền, đồ vật do thân nhân gửi qua đường bưu chính không quá 02 lần trong 01 tháng”

     Trước đây, phạm nhân chỉ được nhận quà là tiền khi được gặp trực tiếp thân nhân. Tuy nhiên, hiện tại người thân có thể gửi qua đường bưu điện. Lúc này, trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện có trách nhiệm tiếp nhận, bóc, mở, kiểm tra để phát hiện và xử lý đồ vật thuộc danh mục cấm.

     Riêng đối với tiền, phạm nhân phải gửi trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự công an cấp huyện quản lý và không được sử dụng tiền mà chỉ sử dụng sổ lưu ký để mua lương thực, thực phẩm và các hàng hóa khác.

     6. Người bị án treo có thể được rút hết thời hạn thử thách

     Đây là một điểm mới nữa được quy định trong Luật Thi hành án hình sự 2019. Luật Thi hành án hình sự năm 2010 chỉ nêu thủ tục rút ngắn thời gian thử thách của người được hưởng án treo. Về điều kiện được rút ngắn thời hạn thử thách thì chỉ được hướng dẫn tại Thông tư liên tịch 08/2012/TTLT-BCA-BQP-TANDTC-VKSNDTC ngày 14/8/2012.

     Hiện nay, tại Điều 89 của Luật quy định: “Người được hưởng án treo được đề nghị rút ngắn thời gian thử thách khi có đủ các điều kiện sau đây: Đã chấp hành được một phần hai thời gian thử thách; Trong thời gian thử thách, người được hưởng án treo đã chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật, các nghĩa vụ theo quy định tại Điều 87 của Luật này; tích cực học tập, lao động, sửa chữa lỗi lầm hoặc lập thành tích trong lao động, bảo vệ an ninh, trật tự được cơ quan nhà nước có thẩm quyền khen thưởng.”

     Trong đó, người được hưởng án treo chỉ được xét rút ngắn thời gian thử thách mỗi năm 01 lần, mỗi lần từ 01 tháng đến 01 năm. Trường hợp thời gian thử thách còn lại không quá 01 tháng thì có thể được rút ngắn hết thời gian thử thách còn lại. Người được hưởng án treo có thể được rút ngắn thời gian thử thách nhiều lần, nhưng phải bảo đảm thực tế đã chấp hành 3/4 thời gian thử thách.

     Như vậy, Luật mới quy định rất rõ ràng, cụ thể, tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng pháp luật trong thực tế.

     7. Tái hòa nhập cộng đồng

     Tại Điều 45 của Luật quy định về tái hòa nhập cộng đồng: “Trại giam, Công an câp huyện có trách nhiệm tổ chức chuẩn bị tái hòa nhập cộng đồng trước khi phạm nhân chấp hành xong án phạt tù, được đặc xá, tha tù có thời hạn có điều kiện”.

     8. Quy định về thi hành án hình sự với pháp nhân thương mại

     Quy định mới này nhằm thống nhất với Bộ luật Hình sự 2015. Theo đó, trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được quyết định thi hành án, pháp nhân thương mại phải công bố quyết định đó trên trang thông tin điện tử, ấn phẩm của pháp nhân thương mại và niêm yết công khai tại trụ sở chính và địa điểm kinh doanh của pháp nhân thương mại trong thời gian chấp hành án; thông báo việc chấp hành hình phạt, biện pháp tư pháp cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan. Hồ sơ thi hành án với pháp nhân thương mại được quy định cụ thể tại Điều 161.

     Có thể nói, Luật Thi hành án hình sự năm 2019 được sửa đổi, bổ sung toàn diện quan hệ về thi hành án hình sự trước đây, nhằm thể chế hóa tinh thần của Hiến pháp năm 2013 về bảo vệ quyền con người, quyền công dân và cụ thể hóa các quy định của Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự và các đạo luật khác có liên quan. Đồng thời khắc phục những vướng mắc trong thực tiễn thi hành Luật thi hành án dân sự trước đây, bảo vệ quyền lợi của phạm nhân, thể hiện tính nhân đạo, nhân văn sâu sắc.

Thu Hồng

Liên kết Website
Bình chọn
Bạn quan tâm mục gì nhất trong Website của chúng tôi?
Thống kê truy cập
Tổng số lượt truy cập
673179

Online 4

Hôm nay 254