Thực hiện Quyết định số 428/QĐ-TTg ngày 18/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2019 – 2022”; Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành Kế hoạch số  92/KH-UBND ngày 30/7/2019 thực hiện Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2019 – 2022” trên địa bàn tỉnh Ninh Bình. Hằng năm, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch thực hiện Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2019 – 2022” trên địa bàn tỉnh Ninh Bình. Trên cơ sở văn bản chỉ đạo của UBND tỉnh và Sở Tư pháp, UBND các huyện, thành phố đã ban hành văn bản triển khai (kế hoạch, văn bản hướng dẫn thực hiện..) và tổ chức thực hiện nhiệm vụ hòa giải ở cơ sở tại cơ quan, đơn vị, địa phương mình đảm bảo chất lượng, hiệu quả.

Căn cứ khung chương trình đào tạo do Bộ Tư pháp ban hành, Sở Tư pháp đã rà soát, lựa chọn các nội dung và đăng tải trên trang Webesite của Sở để hướng dẫn nghiệp vụ về công tác hòa giải ở cơ sở cho hòa giải viên và công chức Tư pháp - Hộ tịch cấp xã; ban hành văn bản hướng dẫn, đôn đốc các địa phương tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động hòa giải ở cơ sở. Trong giai đoạn 2019-2022, Sở Tư pháp đã biên soạn, in ấn, cấp phát 53.200 tờ gấp. Cấp phát 5.100 sách hòa giải; 44 sổ theo dõi hoạt động hòa giải ở cơ sở cho đơn vị, địa phương.

Thực hiện nhiệm vụ xây dựng đội ngũ tập huấn viên tại Đề án, Sở Tư pháp đã ban hành Quyết định số 92/QĐ-STP ngày 01/10/2019 công nhận 06 tập huấn viên cấp tỉnh. Các huyện, thành phố hiện có tổng số 68 tập huấn viên cấp huyện. Đội ngũ tập huấn viên của tỉnh là những người có đủ khả năng, kiến thức, phương pháp để hướng dẫn, tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng hòa giải ở cơ sở cho hòa giải viên; luôn bám sát vào tình hình thực tế tại cơ quan, đơn vị, địa phương để thực hiện các hoạt động hòa giải ở cơ sở theo đúng quy định của pháp luật. Sở Tư pháp đã mở các lớp tập huấn chuyên sâu kỹ năng về hòa giải ở cơ sở cho các hòa giải viên trên địa bàn các huyện, thành phố. Sở đã chủ trì tổ chức 25 hội nghị tuyên truyền, PBGDPL, tập huấn cho 3.270 hòa giải viên; phối hợp với Hội đồng phối hợp cấp huyện tổ chức 112 hội nghị tập huấn cho 14.375 tuyên truyền viên, hòa giải viên cơ sở, thành viên các câu lạc bộ phụ nữ với pháp luật.

Hàng năm, Hội đồng phối hợp tỉnh đã chỉ đạo Sở Tư pháp phối hợp với Ủy ban mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh rà soát, kiện toàn các tổ hòa giải và đội ngũ hòa giải viên theo quy định của Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013. Đến nay, trên địa bàn tỉnh có 1.686 tổ hòa giải với 9.967 hòa giải viên, trong đó có 158 hòa giải viên có chuyên ngành Luật. Các tổ hòa giải được kiện toàn theo thôn, xóm, tổ dân phố (trung bình mỗi thôn, phố một tổ hòa giải) đảm bảo quy định của pháp luật, phù hợp với tình hình thực tế ở từng địa bàn; một số xã Ninh Xuân (Hoa Lư), Cúc Phương (Nho Quan) mỗi thôn có từ 2-3 tổ hoà giải; thành phần Tổ hòa giải là Bí thư chi bộ, Trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố; cán bộ MTTQ, thanh niên, phụ nữ già làng, chức sắc tôn giáo; đa số tổ trưởng Tổ hòa giải là Bí thư chi bộ kiêm nhiệm. Các tổ hòa giải đã kiện toàn thành viên nữ tham gia; đối với những địa phương có người dân tộc sinh sống như xã Cúc Phương (Nho Quan), đã bổ sung thành viên tổ hòa giải là người dân tộc Mường tham gia thành viên tổ hòa giải theo quy định của Luật Hòa giải ở cơ sở. Đặc biệt, năm 2019 đã lựa chọn 03 đơn vị cấp xã gồm Xích Thổ (huyện Nho Quan), thị trấn Cồn Thoi (huyện Kim Sơn), phường Trung Sơn (thành phố Tam Điệp) để chỉ đạo điểm việc thực hiện Đề án "Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2019 - 2022" của Trung ương tại địa phương. Sở đã tổ chức các hoạt động tuyên truyền, tập huấn kỹ năng, nghiệp vụ cho 330 hòa giải viên; 13 đợt tuyên truyền kết hợp với tư vấn pháp luật, trợ giúp miễn phí tại cơ sở cho 1.043 hòa giải viên, tuyên truyền viên pháp luật và Nhân dân tại các xã vùng bãi ngang, ven biển thuộc huyện Kim Sơn và các xã miền núi, vùng dân tộc tại huyện Nho Quan, Tam Điệp.

Từ khi thực hiện Đề án 428 nhận thức và ý thức của hòa giải viên ở cơ sở được nâng lên rõ rệt, có bản lĩnh và có trách nhiệm trong xử lý vụ việc, từ đó số vụ việc hòa giải thành tăng so với trước đây: Trong giai đoạn 2019-2022, các tổ hòa giải đã tiếp nhận hơn 2.267 vụ việc, trong đó hòa giải thành là 1.827 vụ tỷ lệ hòa giải thành trung bình đạt trên 80%. Tình hình vi phạm pháp luật giảm so với giai đoạn 2015-2018.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác hòa giải ở cơ sở nói chung và việc thực hiện Đề án nói riêng còn một số tồn tại, hạn chế: như hệ thống văn bản quy phạm pháp luật luôn thay đổi, một số văn bản có nội dung thiếu tính đồng bộ, thống nhất và việc sửa đổi, bổ sung chưa kịp thời cho phù hợp với thực tiễn. Mặt khác năm 2019, 2021 do tình hình dịch bệnh Covid 19 phức tạp, diễn biến trong thời gian dài nên việc tập huấn, nâng cao kỹ năng, nghiệp vụ, năng lực cho đội ngũ tập huấn viên, hòa giải viên ở cơ sở hình thức chủ yếu thông qua Hội nghị hoặc lồng ghép thực hiện nên hiệu quả còn ở mức độ.

Qua kết quả triển khai, thực hiện Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2019 – 2022” trên địa bàn tỉnh Ninh Bình, rút ra một số kinh nghiệm chủ yếu: Cần có sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp trong việc đề ra những chủ trương, biện pháp để tổ chức, chỉ đạo, điều hành triển khai thực hiện tốt công tác hòa giải ở cơ sở;  Vai trò chủ động, tích cực của cơ quan Tư pháp các cấp trong việc tham mưu cho UBND cùng cấp hướng dẫn, tổ chức triển khai thực hiện các hoạt động của Đề án. Tổ hòa giải là tổ chức tự quản của Nhân dân được thành lập ở cơ sở để hoạt động hòa giải theo quy định của Luật Hòa giải ở cơ sở, chính vì vậy việc phát huy vai trò của Tổ hòa giải và hòa giải viên trong việc thực hiện hoạt động hòa giải là hết sức cần thiết. Người tham gia hòa giải viên, Tổ trưởng Tổ hòa giải phải là người có hiểu biết pháp luật, nhiệt tình, tâm huyết với công việc và được cộng đồng dân cư tín nhiệm.

Kim ngân